Katecheza 64: Ucałowanie Ołtarza – o spotkaniu Oblubieńca z Oblubienicą

Jednym z najważniejszych miejsc w kościele jest ołtarz, do którego zmierza procesja wejścia. Jest on tak ważnym miejscem, że kapłan po przyjściu do ołtarza całuje go, a my za każdym razem, gdy przechodzimy obok ołtarza z szacunku do niego powinniśmy wykonać głęboki ukłon. Skąd ten szacunek i dlaczego ołtarz jest tak ważnym miejscem w kościele? Tego dowiemy się z dzisiejszej katechezy.

Ołtarz to kamienny lub drewniany stół w centrum prezbiterium, na którym sprawowana jest liturgia eucharystyczna. Jak mówią dokumenty Kościoła, należy on do najczcigodniejszych miejsc w kościele. Jest nazywany „mensa Domini” czyli stołem Pana oraz sercem każdego kościoła.

Ołtarz ma podwójne znaczenie: jest stołem ofiary i stołem dziękczynienia, z którego spożywamy Boski Pokarm. Popatrzmy na te dwa stoły w kluczu historii zbawienia, która wciąż trwa: zapowiedź w Starym Testamencie, wypełnienie zapowiedzi w osobie Jezusa Chrystusa i uobecnienie tego w czasach Kościoła pod postacią sakramentu.

Stół ofiary nawiązuje do starotestamentalnych ołtarzy, na których zabijane były zwierzęta na ofiarę dla Boga. My dziś nie musimy już zabijać zwierząt, ponieważ były one zaledwie zapowiedzią prawdziwej ofiary, jaką złożył na krzyżu za nasze grzechy Jezus Chrystus. Ołtarzem Nowego Przymierza był krzyż, na którym Jezus ofiarował się Ojcu jako doskonała ofiara. Ponieważ każda Msza święta jest mistycznym uobecnieniem tej ofiary Krzyża, w czasach Kościoła ofiara ta dokonuje się na ołtarzu. Mistycznie – oznacza, że Jezus podczas każdej Mszy świętej umiera w sposób duchowy, a więc niewidoczny wprost, ale realny. A uobecnienie oznacza, że spływają na nas dokładnie te same łaski, jakbyśmy byli świadkami tych wydarzeń sprzed dwóch tysięcy lat.

Stół dziękczynienia – wskazuje z kolei drugi wymiar Paschy Jezusa jakim jest uczta. W Starym Testamencie Izraelici chcąc wyrazić wdzięczność Bogu, świętowali uroczyście tzw. uczty ofiarne. Najbardziej znane święto – Pascha, świętowana na pamiątkę uwolnienia ich z niewoli egipskiej, była zapowiedzią prawdziwej Paschy, która dokonała się podczas Ostatniej Wieczerzy w Wielki Czwartek oraz na krzyżu
w Wielki Piątek.

Aby jeszcze bardziej podkreślić, że ołtarz reprezentuje te dwa omówione już aspekty tego samego misterium będąc stołem ofiary i stołem dziękczynienia, nakrywamy go białym obrusem. Obrus jest po to, aby przyozdobić stół, z którego się je. Obrus przypomina również całun, w który zawinięte było umęczone ciało Jezusa. Kiedy kapłan całuje ołtarz przez obrus, jest to ucałowanie tajemnicy śmierci Chrystusa,
złożenia do grobu i zmartwychwstania, a co za tym idzie – ucałowanie Jego miłości, która doprowadziła Go do tego miejsca. W ten sposób kapłan oddaje cześć Chrystusowi i Jego miłości, której skutkiem była Jego ofiara z życia, a owocem tej ofiary – sakrament Eucharystii.

Dokumenty Kościoła uczą nas, że ołtarz jest również znakiem samego Chrystusa, miejscem, na którym dokonują się zbawcze tajemnice i centrum zgromadzenia wiernych. Używając języka poezji, moglibyśmy powiedzieć, że ołtarz jest progiem wieczności – miejscem lub punktem w kościele, w którym najbardziej doczesność łączy się z wiecznością. Z tego powodu podczas uroczystych liturgii ołtarz jest okadzany, a ksiądz całuje go na początku Mszy świętej.

Sam pocałunek jest gestem starszym od chrześcijaństwa. Jest to niezwykle czuły gest, jedna z najintymniejszych rzeczy jakie mogą zdarzyć się między ludźmi. Skoro więc Kościół zaczyna Eucharystię od pocałunku, który kapłan w naszym imieniu składa na ołtarzu, przypomina nam to, że wchodzimy z Bogiem w ogromną bliskość. Pokazuje, że Msza święta to nie tylko służba, obowiązek, pobożne działanie, lecz przede wszystkim spotkanie z Ukochanym.

Jeszcze inna tradycja wiąże całowanie ołtarza z relikwiami, zwłaszcza gdy było to dokonywane przez biskupa. Pierwsi chrześcijanie bardzo często celebrowali Msze święte na grobach męczenników, a potem relikwie świętych umieszczano w płycie ołtarzowej. Uważano, że święci męczennicy, a potem już wszyscy święci, to najdoskonalsze cząstki Kościoła, ponieważ upodobnili się do Chrystusa przez swoje męczeństwo i złączyli się z Jego męką nie tylko w sposób sakramentalny, ale osobiście. Kiedy biskup całował ołtarz, w którym znajdowały się relikwie męczennika, był to piękny symbol Chrystusa-Oblubieńca całującego Kościół-Oblubienicę, a także znak jedności i łączności z Kościołem uwielbionym w Niebie. To tak, jakby narzeczony żyjący w jednym świecie, witał czule w drzwiach narzeczoną, żyjącą w drugim świecie, nie mogąc doczekać się, aż wniesie ją na zawsze do swojego domu.

Już za chwilę rozpocznie się Msza święta. Zwróć uwagę na ołtarz i to, co się będzie na nim działo. Poproś Ducha Świętego o łaskę zrozumienia tajemnic, które rozegrają się na ołtarzu – najważniejszym miejscu w kościele. Spróbuj znaleźć też odpowiednie miejsce, abyś mógł dobrze widzieć te święte tajemnice.

Módlmy się o to do Ducha Świętego we wspólnej modlitwie przed dzisiejszą mszą
świętą:
Duchu Święty, który oświecasz serca i umysły nasze, dodaj nam zdolności i ochoty, aby ta Eucharystia była dla nas pożytkiem doczesnym i wiecznym. Przez Chrystusa Pana naszego.
Amen