Katecheza 82: WYZNANIE WIARY – nasza odpowiedź na Słowo Boże
W każdą niedzielę i uroczystości po homilii składamy wspólnie wyznanie wiary, zwane „Credo”, co po łacinie oznacza „wierzę”. Czasem zdarza się pomylić, bo jedno z tych wyznań recytujemy w pacierzu, a drugie podczas Mszy świętej. Czym jest wyznanie wiary, dlaczego mamy dwie wersje tego wyznania i jaką rolę pełni ono na Mszy świętej? Tego dowiemy się w dzisiejszej katechezie.
Od samego początku Kościół apostolski wyrażał i przekazywał swoją wiarę w krótkich formułach np.: „Wierzę, że Jezus Chrystus jest Synem Bożym”. Z czasem zapragnął zebrać to co istotne w zwięzłych i uporządkowanych streszczeniach, przeznaczonych głównie dla kandydatów do chrztu. Ten, kto w pierwotnym Kościele jako dorosły człowiek chciał zostać chrześcijaninem, zanim został ochrzczony musiał uroczyście wyznać przed całą wspólnotą w co wierzy, a Kościół potwierdzał, że to jest rzeczywiście nauka Chrystusa i dopiero wtedy mógł odbyć się chrzest. Takie syntezy zostały nazwane z czasem „wyznaniami wiary”, ponieważ w kilkunastu zdaniach streszczają całą naszą wiarę.
Bardzo prosto i obrazowo mówi o tym Katechizm: „Ta synteza wiary nie została ułożona według ludzkich opinii, ale z całego Pisma świętego wybrano to, co najważniejsze, aby podać w całości jedną naukę wiary. Jak ziarno gorczycy zawiera w maleńkim nasionku wiele gałęzi, tak samo streszczenie wiary zamyka w kilku słowach całe poznanie prawdziwej pobożności zawartej w Starym i Nowym Testamencie” (KKK 187).
W ciągu wieków, w odpowiedzi na różne potrzeby różnych epok, sformułowano wiele wyznań wiary. Choć – jak podkreśla Katechizm – żadne z nich nie zestarzało się i nie jest zbędne, w naszych czasach najczęściej używamy dwóch. Pierwszym z nich jest tzw. „Skład Apostolski”, którym modlimy się w pacierzu, w różańcu lub Koronce do Miłosierdzia Bożego. Jest to najstarsze sformalizowane wyznanie wiary zaczerpnięte z liturgii chrzcielnej Kościoła rzymskiego, gdzie miał siedzibę Piotr, pierwszy z apostołów i dokąd przyniósł wyrażenie wspólnej wiary.
Drugi symbol zwany jest „Credo” mszalne, czyli nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary i jest owocem dwóch pierwszych wielkich soborów powszechnych w 325 i 381 roku. Powołano je w odpowiedzi na pojawiające się błędy wiary, niedomówienia i niejasności.
Warto jednak pamiętać, że autorem tego i poprzedniego wyznania wiary nie jesteśmy my sami, ani nawet sam Kościół, lecz objawione Słowo Boże. Kościół otrzymał to jako dar, a wyznanie wiary jest jakby „ekstraktem” uczynionym z ogromnej ilości tekstów biblijnych i z doświadczenia Kościoła, który wsłuchiwał się w działanie Ducha Świętego. Na podstawie tego co powiedzieliśmy, zastanówmy się teraz, jak modlić się tą częścią Mszy świętej i dlaczego wyznanie znajduje się właśnie w takim miejscu Eucharystii.
Pierwszą funkcją Wyznania wiary jest odpowiedź na głoszone słowo. Wyznanie wiary wypływa jakby z tego słowa, które mi przed chwilą głoszono. Do tej pory ja wsłuchiwałem się w Słowo Boże, przygotowywałem serce na jego przyjęcie, karmiłem swoją wiarę tym, co usłyszałem. Teraz wyznaję swoją wiarę wobec tego, co było mi głoszone. Wyznaję w najpiękniejszy sposób, bo tekstami głęboko osadzonymi w Słowie Bożym, ale wypowiadanymi przeze mnie samego. To znaczy, że utożsamiam się z tym, co głoszę i chcę tak żyć, jak przed chwilą usłyszałem. Dlatego na końcu wyznania dopowiadamy – „Amen”, a więc „Wierzę” – Niech tak się stanie. Nawet jeśli z czymś się nie do końca zgadzam, nie wszystko rozumiem, ale zostawiam na boku mój sposób myślenia, mój plan na życie i przyjmuję za coś pewnego to, co zostało objawione w Słowie Bożym, a co dziś jest depozytem wiary. Wiara to posłuszeństwo temu, co Bóg objawia i coś na czym bezpiecznie mogę oprzeć swoje życie.
Drugą funkcją wyznania wiary jest stworzenie jedności podczas liturgii. Stąd się wzięło właśnie słowo „symbol”, które w języku greckim oznaczało znak rozpoznawczy i znak jedności. Kiedy wszyscy wspólnie recytujemy lub śpiewamy „Credo”, jest to znak naszej jedności na Eucharystii. Wyrażamy przez to, że nie spotykamy się tu z czysto ludzkich powodów, ale tym, co nas łączy jest wiara. Na Mszy świętej przecież nie wszyscy się znamy, nie wszyscy się lubimy, nie wszyscy mamy ze sobą coś wspólnego. Często na Eucharystii spotykają się osoby o różnych poglądach politycznych, o odmiennych przekonaniach obyczajowych czy stylu życia, ale „Credo” to taki moment, który ma nam uświadomić, że bez względu na to, że się czasem tak bardzo różnimy, łączy nas jedna wiara, jeden chrzest, jeden Bóg, jedna Eucharystia, w której jest miejsce dla wszystkich, którzy w to samo wierzą. Warto o tym pamiętać zwłaszcza wtedy, gdy spotykamy w kościele ludzi, których nie lubimy lub z którymi sobie nie radzimy. Gdy wypowiadamy razem „Credo” okazuje się, że mimo tylu różnic łączy nas dużo więcej i to łączy nas to, co boskie, a nie to, co ludzkie.
Już za chwilę w czasie Mszy świętej złożysz wyznanie wiary. Wyznaj ją z dumą i podziękuj za tych, którzy przekazali ci tę wiarę, niezmienną od czasów apostolskich. Na słowa o tym, że „Pan Jezus stał się człowiekiem i przyjął Ciało z Maryi Dziewicy” skłoń lekko głowę. Jest to oznaka naszej wdzięczności za to, że Bóg uniżył się, opuścił Niebo, stał się człowiekiem i przyjdzie do nas za chwilę w skromnej postaci chleba i wina.
Zatem we wspólnej modlitwie prośmy o przyjęcie tego depozytu wiary głoszonego w Słowie Bożym:
Duchu Święty, który oświecasz serca i umysły nasze, dodaj nam zdolności i ochoty, aby ta Eucharystia była dla nas pożytkiem doczesnym i wiecznym. Przez Chrystusa Pana naszego.
Amen